Page 23 - Layout 1

44 ИШDЦNYAМЫЗ — {N-3’ 2017}
ЛОЭИСТИКА
1. ëî ýèñ òè êÀ «éöê äÀ øûí ìÀ ñû»
äå éèë, ýå íèø áèð òЯú ùè çÀТ
øЯáЯêЯñè íèí
èäÀ ðЯî ëóí ìÀ ñû äûð
Ëî ýèñ òè êà - áèð ìÿù ñó ëóí èëê
èñòåù ñàë ÷û äàí ñîí èñ òåù ëàê ÷û éà
ãÿäÿð îëàí äà øûí ìà, ñàõ ëà ìà,
ýþì ðöê ðÿñ ìè ëÿø äè ðèë ìÿ ñè, ãàá ëàø -
äûð ìà, ïàé ëàí ìà êè ìè áö òöí ïðî -
ñåñ ëÿ ðè èôà äÿ åäèð. Áèð áàø ãà èôà äÿ
èëÿ ëî ýèñ òè êà - äöç ýöí ìÿù ñó ëó,
äöç ýöí éåð äÿ, äöç ýöí çà ìàí äà,
äöç ýöí ìèã äàã äà, äöç ýöí øÿ êèë -
äÿ, äöç ýöí êå éфèé éÿò äÿ, ðÿ ãà áÿò
åäÿ áè ëÿ úÿê áèð ãèé ìÿò ëÿ ÷àò äûð -
ìàã âÿ òÿ ìèí åò ìÿê äèð. Äöí éà íûí
ÿí áþ éöê ëî ýèñ òè êà òÿø êè ëà òû îëàí
Òÿú ùè çàò Øÿ áÿ êÿ ñè Ìö òÿ õÿñ ñèñ ëÿ ðè
Øó ðà ñû íûí èôà äÿ ñè èëÿ ëî ýèñ òè êà:
«Ìöø òÿ ðè íèí åù òè éàú ëà ðû íà óé üóí
îëà ðàã õèä ìÿò ëÿð äÿ äà õèë îë ìàã ëà
áö òöí ìÿù ñóë ëà ðûí âÿ ìö âà ôèã ìÿ -
ëó ìàò ëà ðûí ÷û õûø íþã òÿ ñèí äÿí òÿ éè -
íàò ìÿí òÿ ãÿ ñè íÿ ãÿ äÿð åô ôåê òèâ âÿ
ñÿ ìÿ ðÿ ëè áèð øÿ êèë äÿ äà øûí ìà ñû âÿ
ñàõ ëàí ìà ñû ö÷öí çÿ ðó ðè îëàí ïðî -
ñå äóð ëà ðûí ïëàí ëàí ìà ñû, òÿò áè ãè âÿ
éîõ ëàí ìà ñû ïðî ñå ñè äèð».
Ùàçûðäà Àçÿðáàéúàíäà
ùÿéàòà êå÷èðèëÿí
èãòèñàäèééàòûí éåíèäÿí
ãóðóëìàñû ïðîñåñèíèí ÿí
ìöùöì åëåìåíòè þëêÿíèí
ëîýèñòèê ìÿðêÿçÿ ÷åâðèëìÿñè
âÿ öìóìèëèêäÿ áó ñåêòîðóí
úèääè øÿêèëäÿ èíêèøàôûäûð.
Ýÿëÿúÿêäÿ ìÿùç ëîýèñòèêà
ìÿðêÿçè ôóíêñèéàñû þëêÿìèçÿ
äöíéà èãòèñàäèééàòûíäà
þçöíÿìÿõñóñ éåð òóòìàüà
êþìÿê åäÿúÿê. Áó ñàùÿäÿ
Àçÿðáàéúàíûí ÿñàñ òÿðÿôäàøû
äà ãàðäàø Òöðêèéÿäèð. Áÿñ
áó ñàùÿäÿ ùàçûðêû äóðóì
íåúÿäèð? Àçÿðáàéúàí âÿ
Òöðêèéÿ ìÿãñÿäÿ íàèë îëìàã
ö÷öí ùàíñû ìÿãàìëàðà
äèããÿò éåòèðìÿëèäèð?
Íÿãëèééàòâÿëîýèñòèêà
åêñïåðòèÁèðîëÌàëêî÷áó
áàðÿäÿ ôèêèðëÿðèíè
«ÈøÄöíéàìûç» æóðíàëû èëÿ
áþëöøöá.
{N-3’ 2017} — ИШDЦNYAМЫЗ 45
2. ëî ýèñ òè êÀ äÀí èëê äЯôЯùЯð áè 3. ÀçЯð áÀé úÀí äöí éÀ ëî ýèñ òè êÀ éà òûí äà ùÿ éà òà êå ÷è ðè ëÿí èñ ëà ùàò ëàð
ñÀ ùЯäЯèñ òè ôÀ äЯåäè ëèá ðåé òèí ãèí äЯ160 þë êЯÀðÀ ñûí äÀ âÿ èí âåñ òè ñè éà ëàð íÿ òè úÿ ñèí äÿ èã òè -
Ëî ýèñ òè êà, éó íàí úà «Ëî ýèñ òè êîñ» Äöí éà Áàí êû ìö òÿ õÿñ ñèñ ëÿ ðè âÿ ñà äè àð òû ìûí ñö ðÿ òè ñîí èë ëÿð äÿ èë ëèê
ñþ çöí äÿí éà ðà íûá, «ó÷îò-щå ñàá ëà - Ôèí ëàí äè éà äà êû Òóð êó Èã òè ñà äèé éàò îð òà ùå ñàá ëà 15%-äÿí ÷îõ îë äó -
ìà àïàð ìà åë ìè», «ùå ñàá ëà ìà äà Ìÿê òÿ áè íèí áèð ýÿ ÿìÿê äàø ëû üû èëÿ üóí äàí, ñåê òî ðóí ùÿú ìè ñîí 7 èëäÿ
áà úà ðûã ëû» ìÿ íà ñû íû èôà äÿ åäèð. Áèð ùà çûð ëà íàí «Ðÿ ãà áÿ òÿ áèð ëÿø ìÿ - 2 äÿ ôÿ àð òûá. Àíà ëî æè àð òûì ùàë-ùà -
áàø ãà ôèê ðÿ ÿñà ñÿí, ëî ýèñ òè êà «Ëî - Ãëî áàë èã òè ñà äèé éàò äà òè úà ðÿò ëî ýèñ - çûð äà åíåð æè âÿ ñÿ íà éå ñà ùÿ ñèí äÿ
ýèú» âÿ «Ñòà òèñ òèúñ» ñþç ëÿ ðè íèí áèð - òè êà ñû» ùå ñà áà òûí äà ãåéä îëó íàí ùÿ éà òà êå ÷è ðè ëÿí èí âåñ òè ñè éà ëàð èëÿ
ëÿø ìÿ ñèí äÿí ìåé äà íà ýÿë ìèø äèð. 2016-úû èëÿ àèä ëî ýèñ òèê åô ôåê òèâ ëèê ýÿ ëÿ úÿê èë ëÿð ö÷öí äÿ ïðîã íîç ëàø -
Ëî ýèñ òè êà ñþ çö èëê îëà ðàã Éó íàí ñè - èí äåê ñ ëÿ ðè âÿ ýþñ òÿ ðè úè ëÿ ðè íÿ ýþ ðÿ äû ðû ëûð. 2017-úè èë äÿ äöí éà òè úà ðÿ òè íèí
âè ëè çà ñè éà ñûí äà ùÿð áè ñà ùÿ äÿ èñ òè ôà - Ëî ýèñ òèê Åô ôåê òèâ ëèê Èí äåê ñèí äÿ èëê 84%-è äÿ íèç éî ëó èëÿ äà øû íûð êÿí,
äÿ îëóí ìà üà áàø ëàí ìûø âÿ äà ùà 10 éå ðè Àë ìà íè éà (4.12 áàë), Ùîë - Òöð êè éÿ âÿ Àçÿð áàé úàí êè ìè 3 äÿ -
ñîí ðà ùÿð áè ñà ùÿ äÿ ñûõ âÿ åô ôåê òèâ ëàí äè éà, Áåë ÷è êà, Èí ýèë òÿ ðÿ, Ñèí ãà - íè çèí ÿò ðà ôыí äà éåð ëÿ øÿí èêè ãàð äàø
øÿ êèë äÿ ишляняряк ýö íö ìö çÿ ãÿ äÿð ïóð, Èñ âå÷, Íîð âå÷, Ëöê ñåì áóðã, þë êÿ íèí èì êàí ëà ðû íû áèð ëÿø äèð ìÿ ñè
ýÿ ëèá ÷ûõ ìûø äûð. Áþ éöê Èñ ýÿí äÿ ðèí ÀÁØ, Éà ïî íè éà òó òóð. Òöð êè éÿ 3.50 èëÿ äöí éà ëî ýèñ òè êà áà çà ðûí äàí äà -
ëî ýèñ òè êà ñà ùÿ ñèí äÿ áèð äà ùè îë äó - áàë èëÿ, þë ÷ö ëÿí 160 þë êÿ àðà ñûí äà ùà áþ éöê ïàé ëàð ÿë äÿ åäÿ úÿ éè áèð
üó, Иран ñÿ ôÿ ðè çà ìà íû ëî ýèñ òè êà åë - 30-úó éå ðè, Àçÿð áàé úàí èñÿ 60-úû ùÿ ãè ãÿò äèð. Äöí éà ìèã éà ñûí äà äÿ -
ìè íÿ òà ìà ìè ëÿ éå íè ìå òîä ëàð éå ðè òó òóð. íèç éî ëó èëÿ äÿ ìèð ôè ëè çè äà øûí ìà ñûí -
ÿëà âÿ åò äè éè мялумдур. Áþ éöê Èñ - äà êû àð òûì ñîí îí èë äÿ îð òà ùå ñàá ëà
ýÿí äÿð òÿú ùè çàò øÿ áÿ êÿ ñè íÿ åò äè éè 4. òöð êè éЯâЯÀçЯð áÀé úÀí äÀ 6,6% èëÿ áè ðèí úè éå ðè òó òàð êÿí, èêèí -
äÿ éè øèê ëèê ëÿð èëÿ ñà éû ìèí ëÿð ëÿ þë ÷ö - ëî ýèñ òè êÀ ñåê òî ðó íóí ùЯú ìè úè éå ðè 4,8%-ëèê àð òûì ëà äÿí ëè áèò êè -
ëÿí îð äó ñó íó ÷îõ äà ùà óçàã ìÿ - Òöð êè éÿ äÿ ñîí 5 èë äÿ éöê ñÿê ëÿð âÿ ìà éå ãàç òó òóá. Êîí òåé íåð
ñà ôÿ ëÿ ðÿ, ÷îõ äà ùà åô ôåê òèâ áèð ñö ðÿò ëÿ áþ éö éÿí ëî ýèñ òè êà ñåê òî - äà øûí ìà ñû 4,0%-ëèê àð òûì ëà ö÷öí -
øÿ êèë äÿ ýþ òöð ìöø, îð äó ñó íóí åù - ðóíóí ùÿú ìè 52 ìèë éàðä ÀÁØ äîë - úö éå ðè, õàì íåôò äà øûí ìà ñû èñÿ
òè éàú ëà ðû íû òàì âÿ çà ìà íûí äà ãàð - ëàðû íà ÷à òûá. Ñòà òèñ òè êà éà ýþ ðÿ, 0,1%-ëèê àð òûì ëà ñî íóí úó éå ðè òó òóð.
øû ëà ìûø âÿ áó íóí íÿ òè úÿ ñèí äÿ äÿ ãàð øû äà êû áèð íå ÷ÿ èë ÿð çèí äÿ ñåêòîð Áó ðÿ ãÿì ëÿð äÿ ýþñ òÿ ðèð êè, ñÿ íà -
Иран îð äó ñó íà ãàð øû ìö ùöì áèð áþ éö ìÿ éÿ äà âàì åäÿ úÿê, øèðêÿò - éå ìàë ëà ðû íûí äà øûí ìà ñû êîí òåé íåð
ñòðà òå æè öñ òöí ëöê ãó ðà ðàã çÿ ôÿð ÿë - ëÿ ðèí ñà éû èñÿ àçà ëà úàã äûð. Áèð ëÿø ìÿ äà øûí ìà ñû èëÿ ùÿð êå ÷ÿí èë 4% àð -
äÿ åò ìèø äèð. âÿ ñà òû íàë ìà ëà ðà ÿñà ñÿí áàø âå - òà ðàã ýå íèø ëÿí ìÿê äÿ âÿ Àçÿð áàé -
ðÿúÿê áó àçàë ìà íÿ òè úÿ ñèí äÿ ðÿ - úà íûí òðàí çèò éöê äà øûí ìà ñû äà áó
ãàáÿò ãèé ìÿò ëÿ éîõ, òåõ íî ëî ýè éà ìî äåë äÿ èí êè øàô åò ìÿ éÿ äà âàì
ñÿ âèé éÿ ñè èëÿ þë ÷ö ëÿ úÿê. Ñåê òîð åäÿ úÿê äèð.
2019-úó èëèí ñî íóí äà ùÿú ìè 120
ìèë éàðä ÀÁØ äîë ëà ðûí äàí ÷îõ îëàí 5. ëî ýèñ òè êÀ íûí öäì- äÿïÀ éû
ìö ùöì ýþñ òЯðè úè äèð
áèð ïî òåí ñèà ëà ÷à òà úàã. Àçÿð áàé -
úàí äà áî ðó êÿ ìÿð ëÿ ðè èëÿ åíåð æè Èí êè øàô åò ìèø þë êÿ ëÿð äÿ ëî ýèñ òè -
äàøû ìà ëà ðû íû íÿ çÿ ðÿ àë ìà ñàã, ëî - êà ùÿú ìè ÖÄÌ- íèí îð òà ùå ñàá ëà
ýèñ òè êà ñåê òî ðó èä õà ëàò éþ íöì ëö âÿ 10-12%-ëèê ùèñ ñÿ ñè íè òÿø êèë åäèð. Èí -
òðàí çèò ìî äåë ëè éöê äà øû ìà ëà ðû íû êè øàô åò ìÿê äÿ îëàí þë êÿ ëÿð äÿ áó
ÿùà òÿ åäèð. Ñåê òîð ùÿú ìè íèí Öìó - ýþñ òÿ ðè úè 2-5% àðà ñûí äà, Òöð êè éÿ -
ìè Äà õè ëè Ìÿù ñó ëóí (ÖÄÌ) 2.5- äÿ èñÿ 2-3%-äèð. Èí êè øà ôûí ìö ùöì
3%-íè òÿø êèë åò äè éè åù òè ìàë îëó íóð. áèð ýþñ òÿ ðè úè ñè äÿ ëî ýèñ òè êà ñåê òî -
ðó íóí ÖÄÌ- éÿ íèñ áÿ òè èëÿ þë ÷ö ëöð.
Ñîí èë ëÿð äÿ Àçÿð áàé úàí èã òè ñà äèé -